Boşanma kararı almak, bir insanın hayatında verebileceği en zor, en karmaşık ve duygusal yükü en ağır kararlardan biridir. Belki yıllarınızı verdiğiniz, hayaller kurduğunuz o yuva, artık size huzurdan çok huzursuzluk veriyor olabilir. Sabah uyandığınızda hissettiğiniz o ağır stres, evdeki sessiz gerginlik veya bitmek bilmeyen tartışmalar... Eğer bu satırları okuyorsanız, muhtemelen zihninizde "Acaba bu evlilik bitti mi?" sorusu yankılanıyordur. Hukukta bu durumun karşılığı, halk arasında genellikle "şiddetli geçimsizlik" olarak bilinse de, teknik ve hukuki adıyla "Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması"dır. Sadece sizin değil, binlerce çiftin yaşadığı bu süreçte, yasalar size bir çıkış yolu sunar. Ancak bu çıkış yolunu doğru kullanmak, hak kaybına uğramadan, psikolojik ve maddi olarak en az hasarla süreci atlatmak için yol haritanızı iyi çizmeniz gerekir. Hukuki Zeka olarak, bu zorlu süreçte yanınızdayız ve karmaşık kanun maddeleri arasında kaybolmadan, 2026 yılı güncel uygulamalarına göre ne yapmanız gerektiğini adım adım anlatacağız.

Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması Ne Demektir?

Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 166. maddesi, boşanmanın genel sebeplerini düzenler ve hukuk sistemimizdeki en yaygın boşanma gerekçesidir. Kanun koyucu burada kesin ve katı tanımlar yapmak yerine, her evliliğin kendi dinamiği olduğunu kabul ederek hakime geniş bir takdir yetkisi vermiştir. Temelden sarsılma; eşler arasındaki duygu ve fikir birliğinin, sevgi ve saygı bağının onarılamaz bir şekilde kopması anlamına gelir.

Bir evliliğin temelden sarsılmış sayılabilmesi için iki temel şartın bir arada bulunması gerekir:

1. Objektif Şart: Evlilik birliğinin sarsılmış olması (Ciddi ve şiddetli bir geçimsizliğin varlığı).
2. Subjektif Şart: Ortak hayatın sürdürülmesinin eşlerden beklenemez hale gelmesi (Çekilmezlik unsuru).

Yani sadece tartışıyor olmanız yetmez; bu tartışmaların artık aynı çatı altında yaşamayı imkânsız hale getirmesi gerekir.

Hangi Davranışlar Evliliği Temelden Sarsar?

"Hangi sebeple boşanabilirim?" sorusu, bize en sık gelen sorulardan biridir. Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına ve Hukuki Zeka veritabanındaki analizlere göre, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına neden olan olaylar sınırsızdır. Ancak pratikte en çok karşılaşılan durumları kategorize edebiliriz.

1. Duygusal ve Psikolojik Şiddet

Fiziksel şiddet kadar, ruhsal bütünlüğe verilen zararlar da boşanma sebebidir. 2026 yılında mahkemeler, psikolojik şiddeti en az fiziksel şiddet kadar ciddiye almaktadır.

• Sürekli aşağılama, hakaret etme ("Sen beceriksizsin", "Ailen de beş para etmez" vb.).
• Eşi başkalarının yanında küçük düşürme.
• Küsme, uzun süre konuşmama (Sessiz şiddet).
• Eşi sosyal ortamdan soyutlama, ailesiyle görüştürmeme.

2. Güven Sarsıcı Davranışlar

Sadakat yükümlülüğü sadece cinsel sadakati kapsamaz. Eşlerin birbirine dürüst olması esastır.

• Gizli telefon görüşmeleri yapmak, şifreleri saklamak.
• Sosyal medyada bekar gibi davranmak.
• Eşinden habersiz borçlanmak veya evi terk etmek.
• Yalan söylemeyi alışkanlık haline getirmek.

3. Ekonomik Şiddet ve İhmal

Evliliğin getirdiği ekonomik yükümlülükleri yerine getirmemek de temelden sarsılma sebebidir.

• Evin ihtiyaçlarını karşılamamak (Cimrilik veya sorumsuzluk).
• Eşin çalışmasına engel olmak veya zorla çalıştırmak.
• Eşin gelirine el koymak.
• Kumar veya şans oyunlarıyla ailenin rızkını tüketmek.

4. Cinsel Yükümlülüklerin İhlali

Yargıtay kararlarına göre, cinsel uyumsuzluk veya cinsel ilişkiden kaçınma, haklı bir sebep (sağlık sorunu vb.) olmaksızın uzun süre devam ediyorsa, bu durum evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeni sayılır.

Dava Süreci: Çekişmeli Boşanma ve İspat

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle açılan davalar, tarafların anlaşıp anlaşmamasına göre ikiye ayrılır. Eğer eşinizle boşanma ve fer'ileri (nafaka, velayet, tazminat) konusunda tam bir mutabakatınız varsa, anlaşmalı boşanma dilekçesi ile süreci tek celsede bitirebilirsiniz. Ancak, taraflardan biri boşanmak istemiyor veya şartlarda anlaşamıyorsa, süreç "çekişmeli boşanma" davasına döner.

İspat Yükü Kimdedir?

Hukukta temel kural şudur: "İddia eden, iddiasını ispatla mükelleftir." Eşinizin sizi aldattığını, dövdüğünü veya aşağıladığını iddia ediyorsanız, bunu mahkemeye kanıtlamanız gerekir. Hakim, sadece sizin beyanınıza göre karar veremez.

Tanıkların Önemi

Evlilik mahremiyeti içinde yaşanan olayların en önemli ispat aracı genellikle tanıklardır. Aile bireyleri, komşular veya ortak arkadaşlar tanık olabilir. Ancak tanıkların, olayları bizzat görmüş veya duymuş olması (görgü tanığı) davanın seyrini değiştirir. "Ben duymadım ama öyle diyorlar" şeklindeki duyuma dayalı tanıklıklar mahkemeyi ikna etmeyebilir.

Dava Açmadan Önce Atılması Gereken Adımlar

Aceleyle ve hazırlıksız açılan bir dava, yıllarca sürebilir veya reddedilebilir. Bu nedenle stratejik ilerlemek gerekir. İşte davanızı güçlendirecek bir kontrol listesi:

Dava dilekçeniz, davanın omurgasıdır. Burada yapacağınız bir hata (örneğin talep etmeyi unuttuğunuz bir tazminat) geri dönülemez sonuçlar doğurabilir. Eğer bir avukat tutacak bütçeniz yoksa veya süreci kendiniz yönetmek istiyorsanız, Hukuki Zeka sistemimiz size yardımcı olabilir.

Boşanma Davasında Kusur Oranının Önemi

TMK 166/1 uyarınca açılan davalarda, kusur en belirleyici unsurdur. Hakim, tarafların kusur oranlarını belirler (Tam kusurlu, ağır kusurlu, eşit kusurlu veya kusursuz). Neden mi önemli?

• Tazminat: Maddi ve manevi tazminat alabilmek için, karşı taraftan daha az kusurlu veya kusursuz olmalısınız.
• Nafaka: Yoksulluk nafakası alabilmek için, boşanmada ağır kusurlu olmamanız gerekir.
• Davanın Kabulü: Eğer davalı (karşı taraf), davacıdan (sizden) daha az kusurluysa ve boşanmaya itiraz ederse, hakim davanızı reddedebilir. Ancak davalının itirazı "hakkın kötüye kullanılması" niteliğindeyse boşanmaya karar verilebilir.

Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma ile Farkı

Bazen eşlerden birinin psikolojik rahatsızlıkları, evliliği çekilmez hale getirebilir. Ancak her psikolojik sorun "akıl hastalığı" (TMK 165) sebebiyle boşanma davasına konu olmaz. Akıl hastalığı özel bir boşanma sebebidir ve çok sıkı şartları vardır (tedavisinin imkansız olduğunun raporla belgelenmesi gibi). Çoğu durumda, eşin agresif tutumları, kıskançlık krizleri veya depresyona bağlı iletişimsizliği, genel sebep olan "evlilik birliğinin temelinden sarsılması" kapsamında değerlendirilir ve dava buna dayalı açılır.

Sıkça Sorulan Sorular

Sonuç: Yeni Bir Başlangıç İçin Hukuki Zeka Yanınızda

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması, hukuki bir terimden öte, hayatınızın dönüm noktasıdır. Bu süreçte duygusal davranmak yerine, mantıklı ve stratejik adımlar atmak, geleceğinizi güvence altına almanın en iyi yoludur. Haklarınızı bilin, delillerinizi saklayın ve hukuki prosedürleri ihmal etmeyin.

Unutmayın, her son yeni bir başlangıçtır. Bu başlangıcı en sağlam temeller üzerine kurmak için dilekçe hazırlama süreçlerinde Hukuki Zeka Asistanınızdan destek alabilirsiniz. Karmaşık hukuk jargonunu sizin için sadeleştiriyor ve hak kaybı yaşamanızı önlüyoruz.